تاریخچه دوچرخه سواری در ایران و جهان

از ابتداي تاريخ ، انسان همواره در اين آرزو بود که هر چه سريع تر بتواند از نقطه اي به نقطه ديگر برود.

در این مطلب به چگونگی پیدایش دوچرخه در جهان خواهیم پرداخت و همچنین تاریخچه دوچرخه سواری در ایران را بررسی و به طور مختصر قوانین و انواع دوچرخه را معرفی میکنیم.

دوچرخه درایسین:

در سال 1817 بارون فون درایس آلمانی وسیله ای اختراع کرد که با پا حرکت میکرد و به کمک آن می‌توانست سریعتر از راه رفتن معمولی جابجا شود. این وسیله از دوچرخ هم اندازه که در یک راستا قرار داشتند تشکیل می‌شد. چرخ جلو با فرمان قابل هدایت بود اما هیچ پدالی نداشت.

در تصویر زیر این دوچرخه که به درایسین معروف است را مشاهده میکنید. امروزه از این نوع دوچرخه برای آموزش کودکان استفاده می‌شود.

دوچرخه مک میلان:

این دوچرخه اولین نمونه ای بود که بدون قراردادن پا بر روی زمین حرکت میکرد این وسیله دو چرخ را کرک پاتریک مک میلان که یک آهنگر اسکاتلندی بود در سال 1839 طراحی کرد.

ولوسپید:

اولین دوچرخه ای که در جهان به تولید انبوه رسید، پیر میشو از فرانسه در اوایل دهه 1860 طراحی کرد. شغل میشو تعمیر کالسکه هایی که با اسب رانده میشدند و نیز ساخت کالسکه بچه و سه چرخه بود. زمانی که یکی از مشتریانش یک درایسین را برای تعمیر نزد او برد به فکر طراحی این وسیله افتاد. پس از آنکه پسر میشو در سراشیبی در کنترل دوچرخه با پاهایش به مشکل برخورد میشو به این فکر افتاد که پدالها و محورشان را مستقیما روی چرخ جلو قرار بدهد. این وسیله به نام ولوسپید به معنای ( پای سریع ) شناخته میشد چون نیازمند حرکت سریع پا برای رکاب بود.

نخستيــن مسابقه دوچرخه سواري درسال ۱۸۶۸ در محلي به نام هندون در انگلستان انجام شد . در سال ۱۸۷۷ اولين اتحاديه ملي دوچرخه سواران در انگلستان تأسيس شد. پايه هاي فـدراسيون بين المللي دوچرخه سواري در سال ۱۹۰۰با تأسيس اتحاديه بين المللي دوچرخه سواري ريخته شد و مرکز اين اتحاديه در شهر پاريس بود .

دوچرخه فانتوم

در سال 1862 خانواده رینولدز در بریتانیا دوچرخه ساده ای به نام فانتوم تولید کردند. این دوچرخه با تنه ای از جنس فلز سبک چرخ هایی که برای اولین بار در ساختارشان از پره های جفتی استفاده شده بود، لاستیک های محکمی که به چرخ های چوبی میخ شده بودند و نوآوری های دیگر، دستاورد و پیشرفتی دوران ساز محسوب می‌شود.

دوچرخه بزرگ چرخ

در دهه 1870 اولین دوچرخه تمام فلزی ساخته شد. تا پیش از این دانش کافی برای تولید فلزی که به اندازه کافی محکم باشد که بتوان قطعات کوچک را با آن ساخت وجود نداشت. در این نوع نیز پدال ها همچنان به چرخ جلو متصل بودند و امکان خلاص راندن وجود نداشت. راندن این دوچرخه به خاطر لاستیک های محکم و پرههای بلند چرخ جلو ( که بزرگتر از چرخ عقب بود) در مقایسه با نمونه های قبلی روانتر و ساده تر بود. به مرور زمان چرخ جلو بزرگتر شد، چون تولید کنندگان متوجه شدند که هرچه چرخ جلو بزرگتر باشد با یکبار گردش پدال ها مسافت بیشتری را میتوان طی کرد.

در سال 1878 اولین سیستم دنده ای بر روی دوچرخه های ساده قرار گرفت. علاوه بر این دوچرخه ها که با توجه به بالا رفتن قطر چرخ ها برای افزایش سرعت، راندن آنها روز به روز خطرناک تر و حادثه آفرین تر می شد، به ترمز مجهز شدند.

در سال 1879 هری جان لاوسون انگلیسی اولین دوچرخه ای که با زنجیر متصل به چرخ عقب رانده میشد را اختراع کرد. با استفاده از این زنجیر نیروی پای چپ به چرخ عقب منتقل میشد . آنرا به حرکت در می آورد. علاوه بر این او پدال را بین چرخ جلو و عقب جای داد. اما این مدل تازه پنج سال بعد زمانی که معلوم شد میتواند دشواری های استفاده روزمره را تاب آورد مورد استفاده عمومی قرار گرفت.

در سال 1885 جان کمپ استارلی دوچرخه را تولید کرد که دو چرخ آن هم اندازه بودند و نمونه اولیه دوچرخه های امروزی محسوب می‌شود. این مدل کارایی بالاتری نسبت به نمونه های قبلی داشت و توانست به سقف سرعت آنها دست یابدو زین و فرمان در تعادل کامل و در محل منطقی شان قرار داده شده بودند و ظاهر آن کاملا مشابه دوچرخه های امروزی بود. دو تا سه سال بعد سایر قسمت های تشکیل دهنده دوچرخه از قبیل جنس تنه، لاستیک ها، انواع دنده ها و زنجیر به شکل کارآمدتری در آمدند. با توجه به نسبت دنده ها این نمونه توانست به سرعتی قابل مقایسه با بزرگ چرخ دست یابد.

مختصري از تاريخچه دوچرخه سواري در ايران

 در سال ۱۳۲۴ اولين باشگاه دوچرخه سواري در ايران تأسيس گرديد و در سال ۱۳۲۵ فدراسيون دوچرخه سواري ايران تأسيس گرديد .اولين مسابقه قهرماني کشور در سال ۱۳۲۷ در مسير تهران – کرج و بالعکس برگزار گرديد. اولين مسابقه که به صورت تور در ايران برگزار گرديد در سال ۱۳۳۸برگزار شد. در يان تور مسافت ۱۳۵۰ کيلومتر در مسير تهران ، فيروزکوه ، ساري ، بابلسر ، رامسر ، رشت ، قزوين و تهران توسط دوچرخه سواران طي گرديد و آقاي جاسم زاده به مقام قهرماني رسيــد.اولين ورزشکار دوچرخه سوار ايراني که در سال ۱۹۵۱ به مسابقات بازي هاي آسيايي هنـــد اعزام گرديد آقاي جاسم زاده  بود .

انواع دوچرخه و وزن آنها

۱- دوچرخه استقامت که اصولاً سنگين تر از دوچرخه هاي مخصوص سرعت در پيست مي باشد .

۲- دوچرخه جاده معمولاً بين ۸تا ۱۳ کيلو گرم است .

۳- دوچرخه سرعت که عموما از فيبر کربن ساخته مي شود ، حداکثر وزن آن به ۶ کيلو گرم مي رسد .

۴- دوچرخه هاي مخصوص به نام سايکلو کراس که نسبت به بقيـه کمي سنگين تر است و براي مسير با مانع است .

۵- دوچرخه هاي استاير ، که مخصوص پيســت موتـور است و وزن آن ۷ تا ۵/۷ کيلو گرم است .

۶- دوچرخه مسـابـقات کوهستان که حدودأ ۱۰ تا ۱۲ کيلو گرم است .

۷- دوچرخه مخصـوص مسـابـقـات (BMX ).

۸- دوچرخه الکتـروباتيـک مخصوص مسابقه الکتروباتيـک.

۹- دوچرخه مخصوص مسابقــات سايکل بال ( فوتبال با دوچرخه ) .

۱۰- دوچرخه تاندوم که دو نفره است و وزن آن ۱۲تا ۱۵ کيلو گرم است .

مشخصات دوچرخه هاي مسابقـــه ( کورســي )

وزن دوچرخ هاي کورسي کمتـر بوده و فرمان آن در سطح پايين تر از زيــن قرار مي گيرد . اين دوچرخه ها را مخصوصاً به اين شکل خاص مي سازند تا دوچرخه سوار در روي وسيـله به حالت خميــده رو به جلو قراربگيـرد و بدين ترتيـــب مقاومت هوا کمتــر شـده و سرعت بيشـــتر گردد. طوقه و تاير دوچرخه هاي کورسي را باريک تر مي سازند تا کم ترين اصطکاک رابا سطح جاده و پيـيست داشته باشد و سرعت بيشتري بگيــرد .در ساخت دوچرخه هاي کورسي معمـولاً در انـتخاب آليـــاژ براي بــدنــه به استــحکــام ، همـــراه بـا ســـبـکي تـوجــه مـي شود.

مشـــخصـات دوچــرخــه هــاي مـخـصــوص پـيـــسـت

طول طبق کوتاه تر بودن ، خودرو ثابت است ، تــرمـز نـدارد، شـيـب لوله کرپــي زياد است ، آلياژ فرمان بسيــار محـکم بوده و معمولاً از جنس آهن مي باشد ، ضـامن و قمقمه ندارد و نوع لاستيــک آن  نيز متـفاوت است .

 وسايــل شخصـي مورد نيـاز براي دوچرخه سواري:

پيراهن ، شـورت ،دستکـش  ، عينک ، کلاه و کفـش .

پيراهن و شورت دوچرخه سواری : از جنس خاصي است که حالت آيـروديــنـامـيــکي را تشديد کرده و امکان افزايش عملکرد دوچرخه سوار را در سرعت بالا تأمين مي کند. همچنین پارچه به کار رفته در آن ها قابلیت تنفس بسیار خوبی دارد و رطوبت حاصل از عرق را دفع کرده و دمای بدن را حفظ میکند. در قسمت شورت نیز از پد هایی استفاده می شود که موجب راحتی دوچرخه سوار بر روی زین میگردد.

 دستکـــــش : زير آن معمولاً چرم و جير و روي آن به وسيلــه ي نخ هاي ابريشــمم و به صورت توري مي باشد.

 کفش دوچرخه سواران : از جنس فايبر گلاس فشرده مي بــاشد که ديگر احتياجي به فنر ندارد و پل هاي مخصوص آن مربوط به پنجه رکاب مي شود که نام مخصوص آن لوک مي باشد

 کلاه : کلاه دوچرخه سواري بر دو نوع است يک نوع حالت آيروديـــناميــکي داشته که جنس آن فايبــر گلاس ساست و نوع ديگر از چرم بوده که ديگر مورد مصرف ندارد و ابعاد مختلف به خود مي گيرد.

 قوانيــن : مقررات اتحاديه بين الملل دوچرخه سواري (UCI ) اندازه هاي زير را براي دوچرخه مسابــقات تأکيد نموده است :

۱- حداکثر طول دوچرخه ۱۸۵ سانتي متر

۲- قطر طوقه جلو حداقل ۵ و حداکثر ۷۰ سانتي متر

۳- حداقل قطر طوقه عقب ۵۵ سانتي متر

۴- فاصله ميل توپ تنه تا مرکز چرخ جلو حداقل ۵۴ و حد اکثر ۶۵ سانتي متر

۵- فاصله محور ميل توپ تنه از سطح زمين حداقل ۲۴ و حداکثر ۳۰ سانتي متر

۶- حداکثر عرض فرمان ۵۰ سانتي متر

۷- حداکثر طول زيــن ۵/۲۷ و حداقل ۲۴ سانتي متر

مشخصات لاستيــک مـــورد اسـتفـــــاده

 ۱- وزن لاستيـــک مسابقه مرحلـه اي جاده  از نوع ابريــشم بين ۲۴۰ تا ۲۶۰ گرم و ضخامت آن ۲۲۳ کيلومتر و باد چرخ جلو ۷ و چرخ عقب ۸ اتمــسفر مي باشد.

۲- وزن لاستـــيک او نوع پنبــه در جاده ۳۵۰الي ۳۸۰ گرم و ضخامت ۲۵ ميلي متر و باد چرخ جلو ۶ و چرخ عقب ۷ اتمســفر مي باشد .

۳- وزن لاستيـــک در مسابقات مختلف پيســت بيــن ۱۶۰ الي ۱۸۰ گرم و ضخامت آن ۲۰ ميلي متر وباد چرخ عقب ۹ اتمســـفر مي باشد .

چگونــــگي بــرگــزاري مـســــابـــقــــات دوچـــرخــــه ســــــواري

 در دنيـــا  کمتر  کســي است که دوچرخـه و طــرز کـار بـا آن را نشــنـاســـد و امـروزه دوچـــرخـه سواري از ورزش هـاي مــحبـــوب و رايــــج در هـمه کــشور ها اســــت .

انواع مسابـــقـــات جاده

 مسابقــات استـقامت يک مرحله اي ، تايم تريل انفرادي ، تور سايــکل کراس

مسابقـــات استقامت جام جهاني ۲۵۰ کيلومتر

مسابـقــات استقامت جوانان ۱۸ سال و زير ۱۸ سال ۱۴۰ کيلومتر

تور دوچرخه سواري

از رايج تريــن و مـحبوب ترين مسابقات دوچرخه سواري در جاده ، مسابـــقه تـور اسـت که در چند مرحله انجام مي شود.

از کشورهاي مهم برگزار کننده تــور دوچرخه سواري در دنيــا که از جايــگاه ويژه برخوردار مي باشند، مي توان از کشورهاي فــرانســه ، ايـتاليــا ، اسـپـانيــا و بـلژيــک نام برد.

از تور هايي که در داخل ايــران برگزار  مي گردند مي توان تور مازندران و تور آذربایجان که همه ساله در تاريخ معيني برگزار مي گردد نام برد که اين تورها چه داخلي و چه خارجي همه زير نظر (Uci) مي باشد .

 قابل ذکر است تور فـرانسه در سال ۱۹۰۳ به ابــتکار آقاي هـانري دگـــرانـژ در فرانســه پا گرفت و از آن تاريخ به بعد همه ساله به طور مستقيم با شرکت بهــترين دوچرخه سواران برگزار مي گردد.

استراحـــت

در مسابقات تور جوانان هر ۶ روز يک روز استــراحت و براي بزرگسالان براي هر ۱۰ روز يک روز استراحت بايد در برنامه گنجــانده شود .

 قهرمان انفرادي کسي است که کم ترين زمان را درکل مراحل احراز کرده باشد. پيــراهن سبز به آن دوچرخه سواري تعلــق مي گيرد که زودتر از ديگران از خط پايان مرحله سخت و طاقت فرســاي کوهستـان عبور نمايد. پيراهن ارغــواني متعــلق به قهرمان هر مرحله ازخط پايان مي باشد. پيراهن آبــي از آن دوچرخه سواري است که قهرمان مجموع امتيــازي باشد. پيراهن طلايي براي قهرماني است که درمجموع مــراحل بهترين زمان را به دست آورد.

بررســـي مـســابـقـــــات

۱- حداکثـــر مسافت تورهاي يک مرحله براي جوانان ۱۴۰ کيلومتر و براي بزرگســالان ۲۰۰ کيلومتر است .

۲- حداکثـــر مسافت براي افراد ۱۸ سال الي ۲۳سال ۱۸۰کيلو متر است .

۳- اگر مسيــر مسابقــه از ۱۵۰ کيلومتر باشد مي توان تعداد مـوقعيـــت هاي تغذيه را افزايش داد.

۴- از محل استــارت واقعي و بعد از طي مسيــري ۵۰ کيلو متر تا ۲۰ کيلو متر آخر مسابقه مي توان از موقعيت تغذيه استفاده کرد.

۵- ورزشکاران بايد دو شماره به پيراهن و يک  پلاک بر روي تنه دوچرخه نصب نمايد.

۶- در خط پايان ، داور بايد از پرچم شطرنـجي و قابل ديد براي ورزشکاران استفاده نمايد.

۷- کنترل فني  دوچرخه ها قبــل از شروع مسـابقــه الزامي است .

۸- حضور نيـــروهاي پزشکي ، آمبولانس و نيــروهاي انتظامي در برگزاري مسابقات الزامي است .

چگــونگـي بــــرگـــزاري تـــايــم تـــريــل انــفـرادي جـــاده

۱- حداکثر مسافت تايم تريل انفرادي براي جوانان ۳۰ کيلومتر و در مسابــقات جهاني المپيــک ۲۰ الي ۳۰ کيلومتر مي باشد.

۲- حداکثر مسافت تايم تريل انفرادي براي زير ۲۳ سال ۴۰کيلومتر و در مسابـقات جهاني المپيک ۳۰ الي ۴۰ کيلومتر مي باشد .

۳- حداکثر مسافت تايم تريل انفرادي براي بالاي ۲۳ سال ۸۰ کيلومتر و در مسابقات جهاني المپيک ۴۰ الي ۵۰ کيلومتر است .

 ۴- شماره قابل نصب بر روي پيراهن دوچرخه سوار يک شماره مي باشد.

۵- در خط پايان کرنومتر با عبور طوقه جلوی دوچرخه زده مي شود.

 ۶- فاصله حرکت نفرات يک تا سه دقيقه مي باشد که با توجه به شرايط تغيير مي کند.

 ۷- در اين مسابقات کسب زمان کمتر براي دوچرخه سواران حائز اهميـــت است.

بـــر گزاري مسابقــات سرعت ( پيســت)

منظور از مسابقــات پيس ، رشته هايي از مسابقات دوچرخه سواري است که در اســتاديوم هاي مخصوص بــرگزار مي شود .انديشه ايجاد چنين استاديوم هايي از آنجايي بروز کرد که مردم مي خواستند در مکاني بنشينند و به تماشاي رقابت گروه هاي دوچرخه سواري بپــردازند.

 استاديوم هاي مخصوص دوچرخه سواري را ولــودروم مي نامند . پيســت ولودروم سطحي است که نسبت به سطح افق ۳۳ درجه شيـــب دارد و حداکثــر زاويه اين شيــب ۴۵ درجه مي باشد.

در پيست اين رشته هاي اجرا مي شوند :

۱۰۰۰متر سرعت انفرادي

۲۰۰۰متر سرعت انفرادي

۴۰۰۰ متر تعقيبــي انفرادي

۴۰۰۰ متر تعقيبي تيمي

دور امتيازي ( پوينتــريس)

کايرين (پشت موتور)

دور حـــذفــــي

تاندم اسپرينــت

مدســـين (امدادي)

المپيک اسپرينـــت

طول پيست ۲۰۰متري ، ۲۵۰متري و ۴۰۰متري بوده و براي مسابقــات رسمي 250 متری استفاده مي کنند. پیست دوچرخه سواری آزادی تهران از نوع 300 متری میباشد و پیست دوچرخه ثامن مشهد 250 متر است.

جنس پيست : از سه نوع چوبي ، سيماني و آسفالت مخصوص

عرض پيست : حداقل ۵متر وحداکثر ۹ متر و جهت مسابقات رسمي ۷ متر مي باشد.